Impressies

Sprekers

Dr. Laurent Bursens

Verwelkoming

Dr. Julie De Ganck

Julie De Ganck is directeur van het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw.

Over de zin en onzin van richtlijnen.

Dr. Femke Cathelyn

Femke Cathelyn is wetenschappelijk medewerker binnen het Kwaliteitscentrum Diagnostiek vzw waar zij focust op onderzoeksthema’s binnen de domeinen Jeugdhulp en Vlaamse sociale bescherming.

Van focusgroep naar interdisciplinair samenwerken

In 2022 voerde het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek een focusgroeponderzoek uit om na te gaan hoe diagnostiek vandaag de dag vorm krijgt binnen organisaties werkzaam in de Integrale Jeugdhulp in Vlaanderen. Meer specifiek werd onderzocht of het diagnostische proces binnen de organisaties aansluit bij de Algemene Intersectorale Richtlijn Diagnostiek, gepubliceerd in 2020. Daarnaast werd nagegaan welke knelpunten er zijn en welke noden men ervaart om kwaliteitsvol werk te kunnen leveren.

Dr. Kimberly Van Nieuwenhove

Kimberly Van Nieuwenhove is wetenschappelijk medewerker binnen het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw waar zij focust op onderzoeksthema’s binnen het domein Jeugdhulp. Daarnaast is ze halftijds werkzaam bij de vakgroep psychoanalyse en raadplegingspsychologie van de Universiteit Gent en heeft ze een privé praktijk als klinisch psycholoog.

Richtlijn Casusformulering: Een 5 i-model als handleiding om casusgericht te werken

In deze presentatie introduceren we de nieuwe richtlijn die werd ontwikkeld om het diagnostisch proces vorm te geven aan de hand van casusformulering. Onze benadering is gebaseerd op vijf kernprincipes, verenigd onder de noemer van de “5 i’s”: idiografisch, integratief, interventie-gericht, interactief en introspectief. Voor elke pijler belichten we kort de theoretische grondslagen om vervolgens dieper in te gaan op praktische tips en handige tools om de vertaling te maken naar de praktijk. Deze presentatie heeft tot doel professionals uit verschillende vakgebieden te inspireren en te voorzien van een bruikbaar kader om casussen op een unieke, holistische, handelingsgerichte, participatieve en reflexieve manier te benaderen.

Amar El-Omari

Amar El-Omari is assistent aan de vakgroep psychoanalyse en raadplegingspsychologie van de Universiteit Gent en doet onderzoek naar radicalisering in de context van de Islam. In het verleden heeft hij in een CGG in Brussel gewerkt waar zijn interesse vooral uitging naar transculturele therapie.

Cultuursensitief casusgericht werken

Diversiteit is niet meer weg te denken uit onze huidige samenleving. Zo is de ‘vreemde’ ander, zij hij cultureel, religieus of etnisch ‘anders’ een deel van onze maatschappij, getuige hiervan de meer dan 150 verschillende nationaliteiten die in Vlaanderen wonen. In een klinische context kan dit aspect van ‘diversiteit’ zich uiten in de wijze waarop iemand zijn psychisch lijden verklaart dan wel hoe symptomen cultureel gekleurd kunnen zijn. Aan de hand van enkele klinische fragmenten sta ik graag met jullie stil bij wat ‘cultuursensitief’ werken kan betekenen, wat culturele representaties zijn, hoe we ons diagnostisch (en bijgevolg ook psychotherapeutisch) kunnen oriënteren om deze klachten te duiden en een gepaste inschatting te maken van de hulpvraag.

Tim Verbeke & Lisa Vercruysse

Tim Verbeke is klinisch psycholoog en participatiecoach in het netwerk WINGG (West-Vlaams netwerk geestelijke gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context). Lisa Vercruysse is werkzaam als participatiecoach en coördinator bij Crosslink. Sinds 2021 is er in elk netwerk, dus in elke provincie, een participatiecoach actief. De participatiecoaches zetten in op het versterken van de stem van kinderen, jongeren en hun context, zodat ze actief kunnen meebouwen aan geestelijke gezondheidszorg in België. Daarnaast stimuleren ze de bewustwording van het belang en meerwaarde van participatief werken bij diensten en ondersteunen ze deze diensten om participatief aan de slag te gaan.

Participatief werken

Participatie is een recht en ondertussen weten we dat participatie van kinderen, jongeren en de mensen rondom hen ervoor zorgt dat de kwaliteit van zorg stijgt. Het is dus niet verwonderlijk dat verschillende richtlijnen het belang van participatie benadrukken. Maar het is niet altijd duidelijk hoe je dit dan concreet doet. Nochtans is participatief werken niet zo moeilijk maar er zijn wel enkele basisvoorwaarden. In deze lezing verkennen we deze voorwaarden en gaan we samen met het publiek en met kinderen, jongeren en ouders op zoek naar hoe je participatie kan installeren en verbreden in je dienst, je team, in een diagnostisch traject,… Waar we zullen landen kunnen we niet voorspellen maar dat is net leuk en boeiend aan participatief werken!

Klaartje Cops

Klaartje Cops is beleidsmedewerker bij het Agentschap Opgroeien en gaf een afsluitende reflectie op de studiedag.

Impressies

Sprekers

Dr. Nathalie Schouppe

Nathalie Schouppe is wetenschappelijk medewerker binnen het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw, waar zij focust op onderzoeksthema’s binnen het domein jeugdhulp.

Ontstaan Intersectorale Richtlijn en belang van kwaliteitsvolle diagnostische instrumenten

Eén van de opdrachten van het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw is het ontwikkelen en implementeren van diagnostische protocollen. In het kader hiervan werd de nood aan een algemene duidelijke omkadering en visie aangevoeld. Om aan deze behoefte te voldoen heeft een werkgroep bestaande uit experten inzake diagnostiek ingezet op de ontwikkeling van een richtlijn – de Algemene Intersectorale Richtlijn Diagnostiek – met als doelstelling een algemeen gedragen kwaliteitskader aan te reiken aan het diagnostische werkveld. Naast een omvattende definiëring van diagnostiek schetst deze richtlijn zeven kwaliteitspijlers waaraan een diagnostisch proces idealiter voldoet. In deze presentatie zal in eerste instantie de ontwikkeling en inhoud van de richtlijn toegelicht worden. Daarnaast focust deze presentatie op één van de beschreven kwaliteitspijlers, zijnde het gebruik van kwaliteitsvolle methodieken en instrumenten.

Prof. dr. Kristof Van Assche

Kristof Van Assche is onderzoeksprofessor gezondheidsrecht aan de Universiteit Antwerpen, waar hij ook rechtsfilosofie doceert. In zijn onderzoek analyseert hij de juridische kwesties die kunnen opduiken bij potentieel controversiële interventies op het gebied van gezondheidszorg, zoals abortus, euthanasie en medisch geassisteerde zelfmoord, orgaandonatie en orgaanhandel, prenatale tests en gene editing, medisch geassisteerde voortplanting en draagmoederschap, biobanking, experimenten op mensen, neuro-interventies, en dwangmaatregelen. Zijn invalshoek is naast strikt juridisch ook ethisch en rechtsfilosofisch van aard.

Het delen van gezondheidsgegevens: naar een betere balans met de autonomie en privacy van de patiënt?

Onze gezondheidszorg is sinds kort de weg ingeslagen van digitalisering en gegevensdeling. Deze evolutie is onomkeerbaar en heeft een grote impact op preventie, diagnose en behandeling. Ondanks de grote voordelen die hiervan te verwachten zijn, staat deze evolutie op gespannen voet met sommige patiëntenrechten en in het bijzonder met het respect voor diens autonomie en privacy. Relevante principes vinden we onder meer terug in de Wet Patiëntenrechten, de Kwaliteitswet en de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Vragen die in dit verband gesteld kunnen worden zijn onder meer: 1) mag gegevensdeling als voorwaarde gesteld worden voor het verlenen van zorg?; 2) hoe valt de ruime toegang tot de gezondheidsgegevens te rijmen met het beroepsgeheim en het vertrouwen dat de patiënt in de zorgverlening moet kunnen stellen?; en 3) wat met het recht van de patiënt op inzage, rectificatie en wissen van bepaalde gegevens? In de presentatie zal hierop dieper worden ingegaan.

Prof. dr. Stijn Vanheule

Stijn Vanheule is klinisch psycholoog en psychoanalyticus. Hij is als professor klinische psychodiagnostiek en psychoanalyse verbonden aan Universiteit Gent. Hij is auteur van meerdere boeken en onderzoeksartikelen binnen zijn vakgebied en werkte in 2019 voor de Hoge Gezondheidsraad mee een advies uit over het gebruik van diagnostiek (https://www.health.belgium.be/nl/advies-9360dsm).

Een crisis is ook altijd een verhaal

Psychische problemen komen onder allerlei gedaanten tot uiting. Bij de een als agressieproblematiek, bij een ander als eetstoornis en bij nog iemand anders onder de vorm van een verslaving. Door problemen op die manier te categoriseren, krijgen we vat op typische gedragspatronen. Maar er is meer. Het functioneren van mensen is ook altijd ingebed in leefwerelden en sociale omstandigheden. Crisissen getuigen met name van een stilstand in iemands verhaal. Ze geven uiting aan radeloosheid en verwarring. Aan boosheid en verdriet. Wie deze dynamiek wil vatten, moet de verhalen van jongeren lezen en beluisteren, en moet tijd en ruimte scheppen om samen met alle betrokkenen te denken en te zoeken. Enkel op die manier kan diagnostiek het pad effenen voor pragmatische actie en destructieve patronen helpen doorbreken.

Prof. dr. Pieter R. Adriaens

Pieter R. Adriaens is hoofddocent verbonden aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven, waar hij doceert over de geschiedenis en filosofie van de wetenschappen, en over de relatie tussen mensen en andere dieren. Hij werkt ook mee aan niet-academische projecten, zoals een documentaire-reeks over de geschiedenis van de menselijke homoseksualiteit en een boek en filmproject over een jonge vrouw met het syndroom van Cotard.

Terughoudendheid binnen een diagnostisch proces

De gezondheidszorg is een domein waarin onze feitelijke onwetendheid onderschat wordt. We weten al langer dat patiënten de kennis en geneeskracht van artsen, alsook de effectiviteit van hun ingrepen overschatten. Sommige artsen hebben zelf ook die neiging. Die overschatting is overigens erg menselijk, in beide groepen. Aan de kant van de artsen is er onder meer het menselijke verlangen een einde te maken aan de onrust van hun patiënten – een onrust die voortkomt uit het lijden, maar ook uit de onwetendheid van patiënten over wat hen overkomt. Aan de kant van de patiënten gaat elke toestand van ziekte gepaard met onzekerheid, die zich vaak vertaalt in een zogenoemde optimism bias (‘als een therapie aangeboden wordt, zullen de voordelen wel groter zijn dan de nadelen’), maar ook met een grote behoeftigheid. Er is de behoefte aan een duidelijke diagnose, die op eenduidige wijze verbonden is met een beproefde therapie, liefst in de vorm van een magic bullet (dat wil zeggen een therapie die én specifiek is én effectief), en die ten slotte zelf niet al te veel nevenwerkingen heeft of schade aanricht. In mijn lezing bespreek ik nut en nadeel van onwetendheid in de (psychische) gezondheidszorg.

Prof. dr. Paul Van Royen

Paul Van Royen is gewoon hoogleraar huisartsgeneeskunde aan de Universiteit van Antwerpen en voorzitter van het onderwijsproject IPSIG. Hij is betrokken in verschillende (Europese) onderzoeksprojecten binnen de eerstelijnsgezondheidszorg, op topics zoals luchtweginfecties en het voorschrijven van antibiotica, medische besliskunde, medische opleiding, gezondheidszorgorganisatie en hanteren van gegevens in de gezondheidszorg. Als huisarts in een groepspraktijk in Antwerpen en als verantwoordelijk bestuurder van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling, heeft hij een nauw contact met het hele werkveld van de gezondheidszorg. Hij is daarnaast ook coördinator van het Praktijkrichtlijnenproject voor de eerste lijn in België, binnen EBPracticeNet en CEBAM.

Kwaliteitsvolle diagnostiek is interprofessioneel teamwork

Om een kwaliteitsvolle diagnostiek en daarop gepaste zorg waar te maken,  is interprofessioneel samenwerken een basisvoorwaarde. Samenwerken tussen disciplines, professies en sectoren start immers al bij het verzamelen, ordenen en verwerken van beschikbare relevante gegevens vanuit de hulp- of zorgvraag van een patiënt of cliënt. Interprofessioneel teamwerk is niet zo vanzelfsprekend, want je hebt er specifieke competenties van ‘samenwerker’ voor nodig. Interprofessioneel samenwerken vereist een (leer)proces, waarbij vijf stappen essentieel zijn: (1) elkaar leren kennen: wie is de ander en wie ben ik ?; (2) het opstellen van een interprofessioneel (zorg)plan; (3) patiënt/cliëntgericht werken met reflectie/evaluatie van de teamwerking (4); ethisch handelen vooral bij moeilijke en complexe situaties (5); en communiceren: hoe, waarom en met wie?  Volgens het teamdoelmatigheidsmodel van Fry ligt het geheim van goede samenwerking in vier bouwstenen: het bepalen van een teamdoelstelling, rollen en verwachtingen, procedures of afspraken, en tenslotte interpersoonlijke relaties/interacties en gedragscodes. Belangrijk voor interprofessionele samenwerking is bovendien het hanteren van een gemeenschappelijke taal en eenzelfde raamwerk, zoals bvb. het International Classification of Functioning, Disability and Health model (ICF). Deze bouwstenen van interprofessioneel samenwerken zullen toegelicht worden aan de hand van enkele  praktijkvoorbeelden in de diagnostiek en zorg-indicatiestelling.

Dr. Julie De Ganck

Julie De Ganck is directeur van het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw.

(IN)SPRAAK: in dialoog met jongeren en hun context over diagnostiek en jeugdhulp

Een van de doelstellingen van het nieuwe Decreet Integrale Jeugdzorg (Vlaanderen, 2014) betreft de maximale participatie en betrokkenheid van de minderjarige en zijn context in alle fases van het hulpverleningstraject, inclusief het diagnostisch proces. Binnen dit kader realiseerde het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek twee kwalitatieve studies. De eerste studie betreft een case study onderzoek naar de functie van dialoog tussen de verschillende betrokken actoren voor de realisatie van een kwalitatief diagnostisch proces binnen de Integrale Jeugdhulpverlening. Onderzoeker Dorothee De Ganck ging hiervoor in dialoog met drie minderjarigen – opgenomen in een Onthaal-, observatie- en oriëntatiecentrum (OOOC) – en hun systeem en bracht hierbij het volledige hulpverleningstraject van de minderjarigen in kaart (De Ganck, 2019).
De tweede studie betreft een documentaireproject waarvoor samengewerkt werd met filmmaker Ivan Boeckmans. De documentaire (IN)SPRAAK die op de deze studiedag in première gaat, toont de particuliere ervaringen en beleving van kinderen en jongeren met diagnostiek en jeugdhulp.

Mevrouw Caroline Vrijens

Caroline Vrijens is kinderrechtencommissaris en gaf een afsluitende reflectie op de studiedag.