Onderzoek en advies

Sinds de publicatie van de AIRD in 2020 werd sterk ingezet op het verspreiden en bekendmaken ervan. Aan de hand van praktijkgericht onderzoek met focusgroepen trachten we zicht te krijgen op (1) de mate waarin en de wijze waarop de AIRD momenteel geïmplementeerd wordt in de praktijk, en (2) welke knelpunten en praktijkondersteunende noden ervaren worden om de AIRD verder te implementeren. De publicatie van de resultaten kan u hier nalezen.

Het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw voert een kwalitatief onderzoek uit over de visie, onderliggende denkkaders, knelpunten en noden bij Vlaamse diagnostici. In 2018 vulden meer dan 230 Vlaamse diagnostici een uitgebreide vragenlijst in. De eerste resultaten werden bekend gemaakt tijdens de studiedag van het Kwaliteitscentrum (oktober 2020).

Het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw zette in 2022 in op de evaluatie van de Nederlandstalige versie van de Adaptive Behavior Assessment System – Third Edition (ABAS-3). De Schaal voor Adaptief Gedrag is de Nederlandstalige versie van de ABAS-3 en werd door Hogrefe uitgevers B.V. in 2020 gepubliceerd. De ABAS-3 is een observatieschaal met als doel adaptief gedrag van kinderen (vanaf 3 maanden) en volwassenen (tot 80 jaar) in kaart te brengen. Het instrument meet vaardigheden die belangrijk zijn voor diverse gebieden in het dagelijks leven zoals communicatie en sociaal contact, vrijetijdsbesteding, het zorgen voor de eigen gezondheid en veiligheid, en het uitvoeren van activiteiten in een thuis-, school- of werkcontext.  

Het adviesrapport bespreekt de kwaliteit van de uitgangspunten van de ABAS-3, de presentatie en beschikbare informatie; de kwaliteit van het testmateriaal; de Vlaamse normering; de betrouwbaarheid; en de inhouds-, begrips- en criteriumvaliditeit. De beoordeling resulteerde in het toekennen van kwaliteitslabels aan deze aspecten voor gebruik van de ABAS-3 in Vlaanderen, zowel voor het nemen van belangrijke als voor relatief minder belangrijk beslissingen op basis van de testresultaten. Naast kwaliteitslabels vermeldt het rapport enkele sterke punten en enkele aandachtspunten die de gebruiker ter harte moet nemen bij het gebruik van de ABAS-3 in Vlaanderen. Het finale adviesrapport werd aan het begin van 2023 gepubliceerd op de website van het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw en kan hier geraadpleegd worden.

Het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw zette de voorbije periode in op de evaluatie van de nieuwste Nederlandstalige versie van de Clinical Evaluation of Language Fundamentals (CELF-5-NL). De CELF-5-NL werd door Pearson Benelux B.V. gepubliceerd in 2019 en beoogt identificatie, diagnosestelling en opvolging van taal- en communicatiestoornissen bij kinderen en jongeren van 5 tot en met 18 jaar.

De beoordeling resulteerde in het toekennen van kwaliteitslabels aan aspecten zoals normering, betrouwbaarheid, validiteit, etc. voor gebruik van de CELF-5-NL in Vlaanderen, zowel voor het nemen van belangrijke als voor relatief minder belangrijk beslissingen op basis van de testresultaten. Naast kwaliteitslabels vermeldt het rapport enkele aandachtspunten die de gebruiker ter harte moet nemen bij het gebruik van de CELF-5-NL in Vlaanderen. Via deze link kan u het volledige adviesrapport downloaden.

Audit Vlaanderen formuleerde de aanbeveling voor het Agentschap Jongerenwelzijn (nu onderdeel van het Agentschap Opgroeien) om de ervaringen en verwachtingen van jongeren ten aanzien van het indicatiestellingsproces te capteren en de klantgerichtheid van het proces te vergroten. In het kader van deze aanbeveling startte het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw in 2018 met de afname van diepte-interviews en de opname van een documentaire binnen het kwalitatief belevingsonderzoek dat de ervaringen van jongeren met het diagnostisch proces en diagnostische verslaggeving in kaart brengt. De documentaire werd in première vertoond op de studiedag van het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek (oktober 2020).

Als onderdeel van haar missie zet het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw onder meer in op de beoordeling van nieuw ontwikkelde diagnostische instrumenten.

Om testbeoordelingen op een uniforme manier te kunnen uitvoeren vertaalde het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw de meest recente versie van het Test Review Model van de European Federation of Psychologists’ Associations (EFPA; 2013) naar het Nederlands. Het Nederlandstalig interactief formulier kan u terugvinden via deze link. Daarnaast werd ook ingezet op de ontwikkeling van een draaiboek dat de procedure verduidelijkt die het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw volgt bij de beoordeling van instrumenten.

Recente en kwalitatieve normen zijn een belangrijk kwaliteitscriterium bij de beoordeling van diagnostische instrumenten. Om testontwikkelaars te ondersteunen bij het creëren van kwaliteitsvolle Vlaamse normen, heeft het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw een leidraad opgesteld. In deze leidraad worden verschillende variabelen vermeld waarvan aangeraden wordt de normeringssteekproef hierop te stratificeren en worden informatiebronnen aangereikt die kunnen geraadpleegd worden om populatiegegevens te bekomen. De leidraad kan hier geraadpleegd worden.

In het kader van de verdere implementatie van handelingsgerichte diagnostiek in Vlaanderen, voerde het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw een kleinschalige kwalitatieve studie uit betreffende de implementatie en opvolging van handelingsgerichte adviezen binnen de OOOC. Centraal binnen het single case onderzoek stond de vraag naar het belang van dialoog in de realisatie van een kwaliteitsvol diagnostisch en hulpverleningsproces. U kan het volledige rapport hier nalezen.  Hierbij aansluitend stond het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek vzw mee in voor de inhoudelijke vormgeving van de conferentie ‘Opgroeien in Vlaanderen’, georganiseerd door het Agentschap Opgroeien (Jongerenwelzijn en Kind en Gezin) op 24 april 2019.

In het kader van onze opdracht om kwaliteitsvolle diagnostiek in Vlaanderen te faciliteren hebben wij ingezet op de evaluatie van de Vlaamse normering van de Wechsler Intelligence Scale for Children, 5de editie – Nederlandstalige bewerking (WISC-V-NL). Dit instrument, in 2018 gepubliceerd door testauteur Pearson Benelux B.V., beoogt de cognitieve vaardigheden in kaart te brengen van kinderen en jongeren van 6 tot en met 16 jaar.

Via deze link kan u het volledige rapport downloaden. In dit rapport wordt het normerings-, betrouwbaarheids- en validiteitsonderzoek van de WISC-V-NL in detail besproken. Dit resulteerde in een kwalificatie van het instrument en enkele aandachtspunten die de gebruiker ter harte dient te nemen bij het gebruik van de WISC-V-NL in Vlaanderen.

Sinds 1 januari 2016 voert het team indicatiestelling van de afdeling Continuïteit en Toegang inhoudelijke ex-post controles uit op de kwaliteit van aanvraagdocumenten niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp. In het kader van de ontwikkeling van een hernieuwde aanpak van de inhoudelijke ex-post controles op ingeleverde A-documenten, finaliseerde het Kwaliteitscentrum eind 2018 een focusgroeponderzoek bij de verschillende leden van de indicatiestellingsteams. Hierbij werd onder meer stilgestaan bij de concrete invulling van de door het Agentschap Jongerenwelzijn geformuleerde kwaliteitscriteria. De resultaten van dit onderzoek zullen als input gebruikt worden bij de implementatie van het vernieuwd A-document.

Het nieuwe, hertekende jeugdhulpverleningslandschap is sinds maart 2014 in Vlaanderen in werking getreden. Eén van de wijzigingen is een vernieuwde procedure voor het aanvragen van niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp bij de Intersectorale Toegangspoort. Dit onderzoek had als doel de kwaliteit van de A-documenten en de hierin aangeleverde diagnostische informatie te onderzoeken. Een representatieve steekproef van A-documenten werd hierbij onderworpen aan een wetenschappelijke kwaliteitsanalyse om aanbevelingen te formuleren naar het beleid, de Intersectorale Toegangspoort en de diagnostische praktijk. Dit resulteerde in een onderzoeksrapport dat u hier kan lezen.

De Bayley-III-NL is een instrument dat de vroegkinderlijke ontwikkeling van kinderen vanaf 16 dagen tot en met 42 maanden en 15 dagen in kaart brengt aan de hand van 5 schalen: Cognitie, Taal, Motoriek, Sociaal-emotionele ontwikkeling en Adaptief gedrag. De Bayley-III-NL is de opvolger van de BSID-II-NL en is in Amerika verschenen in 2006. In 2009 is er gestart met de Nederlandse vertaling en bewerking van het instrument en de inzameling van Nederlandse en Vlaamse normen. De aangepaste Nederlandse handleiding met Nederlandse en Vlaamse normen werd door Pearson Assessment and Information B.V. gepubliceerd in juni 2015. Het Kwaliteitscentrum voerde een kwalitatieve beoordeling uit van het normeringsonderzoek in Vlaanderen. Dit resulteerde in een onderzoeksrapport, dat u hier kan lezen, waarbij de verschilpunten met het Nederlands normeringsonderzoek worden belicht. Verder worden tevens aandachtspunten geformuleerd voor een verantwoorde interpretatie van de resultaten van de Bayley-III-NL op basis van de Vlaamse normen.

De zorgzwaarte-instrumenten IZIIK en IZIKA beogen bij respectievelijk infants en kleuters tot en met 5 jaar, en kinderen en jongeren vanaf 6 jaar de zorgnood en -intensiteit te bepalen en te kwantificeren voor het kind en zijn leefomgeving. Het Kwaliteitscentrum formuleerde aanbevelingen betreffende de betrouwbaarheid, validiteit en inzetbaarheid van de IZIIK en IZIKA in Vlaanderen.  Het volledige adviesrapport kan u hier nalezen.