Diagnostische richtlijnen

Diagnostische richtlijnen zijn een soort van draaiboeken die een hulpverlener kunnen helpen om op een wetenschappelijk onderbouwde manier een diagnostisch traject met een cliënt te doorlopen. Met de ontwikkeling en implementatie van diagnostische richtlijnen beogen we het kwaliteitsvol diagnostisch werken te faciliteren. De richtlijnen maken de vertaalslag van wetenschappelijke evidentie naar praktijkaanbevelingen. Ze komen tot stand op basis van wetenschappelijke onderbouwing, praktijkervaring en consensus tussen experten.

Sinds de publicatie van het CDP Verstandelijk beperking in 2017 zijn er enkele belangrijke nieuwe evoluties in het kader van de diagnosestelling verstandelijke beperking. Een expertengroep nam het protocol kritisch onder de loep en publiceerde een geüpdatet versie van het protocol. Een belangrijke focus van deze update is een aanpassing van het voorgestelde testinstrumentarium.

De Richtlijn Casusformulering: Een leidraad om casusgericht te werken biedt een verdere concretisering van de Algemene Intersectorale Richtlijn Diagnostiek en biedt een bruikbaar kader om casussen op een unieke, holistische, handelingsgerichte, participatieve en reflexieve manier te benaderen. De benadering is gebaseerd op vijf kernprincipes, verenigd onder de noemer van de “5 i’s”: idiografisch, integratief, interventie-gericht, interactief en introspectief. De richtlijn kwam tot stand naar aanleiding van de gerapporteerde noden van actoren in diagnostische organisaties om kwaliteitsvolle diagnostiek verder te implementeren, zoals meer concrete handvaten om casusgericht, participatief, cultuursensitief en interdisciplinair te werken. De ontwikkeling van de richtlijn gebeurde op basis van praktijkonderzoek en een studie van empirische en theoretische literatuur en werd ondersteund door een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende diagnostische organisaties en betrokken sectoren.  

Op 10 november 2023 werd een studiedag gehouden ter introductie van de Richtlijn Casusformulering. Meer informatie over de studiedag kan u hier raadplegen. 

De Algemene Intersectorale Richtlijn Diagnostiek biedt een antwoord op de vraag om een kwaliteitskader aan te reiken met een duidelijke visie op kwaliteitsvolle diagnostiek. De richtlijn dient gelezen te worden als een leidraad waarin dieper wordt ingegaan op de essentiële ingrediënten om een kwaliteitsvolle diagnostische praktijk te realiseren. Het was hierbij de bedoeling een algemene richtlijn te creëren die toepasbaar is in uiteenlopende sectoren en over verschillende diagnostische hulpvragen heen. De richtlijn kwam tot stand na beschouwing van de beschikbare wetenschappelijke evidentie en wordt ondersteund door een werkgroep bestaande uit experten inzake diagnostiek. Deze bundeling van wetenschappelijke en praktijkkennis wordt opgevat als een hulpmiddel om diagnostici in staat te stellen verantwoord te handelen.  De eerder ontwikkelde stoornisspecifieke protocollen kunnen gezien worden als verdere thematische uitwerkingen van dit algemene overkoepelende kwaliteitskader.

Ter introductie van de Algemene Intersectorale Richtlijn Diagnostiek werd op 14 oktober 2020 een studiedag gehouden. Meer informatie over de studiedag en de presentaties kan u hier raadplegen.

In 2011 gaf het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) een reeks Classificerende Diagnostische Protocollen (CDP) uit, bedoeld als handvatten voor de praktijk om te komen tot een gestandaardiseerd en kwaliteitsvol diagnosticeren van een stoornis. Ze bevatten richtlijnen waarin de meest recente wetenschappelijke informatie aangaande een bepaalde stoornis is verwerkt. Een aantal van deze protocollen waren aan vernieuwing toe in het kader van nieuwe wetenschappelijke inzichten en veranderingen in de sector. Samen met een expertengroep van academici en clinici met kennis in de betreffende stoornis stond het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek in voor de actualisering van drie classificerende diagnostische protocollen.

Sinds eind 2016 werd ingezet op de actualisering van het CDP ASS kinderen en jongeren enerzijds, en het CDP ASS volwassenen anderzijds. Beide diagnostische protocollen zijn tweeledig. Ze bestaan enerzijds uit een algemene leidraad, die een methodiek aanreikt om een classificerend diagnostisch traject aan te vatten. Anderzijds bevatten beide protocollen testfiches van instrumenten die gehanteerd kunnen worden om de diagnose ASS te onderzoeken. Hoewel de focus van de protocollen op classificatie ligt, worden in beide protocollen ook handvatten voor handelingsgerichte diagnostiek aangereikt, in lijn met de aanbevelingen van de Taskforce Autisme. Uniek aan de herwerking van de classificerende diagnostische protocollen ASS is dat ze in een tweede fase voorgelegd werden aan personen met ASS met de mogelijkheid de protocollen te beoordelen en feedback te formuleren. Met deze werkwijze werd getracht de unieke belevingsexpertise van personen met ASS mee te nemen bij de herwerking van de protocollen en konden de protocollen meer afgestemd worden op hun behoeften en verwachtingen wat diagnostiek betreft. Hun waardevolle input resulteerde in enkele terechte toevoegingen en aanpassingen binnen beide protocollen en bijkomend in een onderzoeksrapport dat hun belevingen en ervaringen met het diagnostisch proces beschrijft. Het CDP ASS kinderen en jongeren kan u hier vinden. Het CDP ASS volwassenen kan u hier vinden. Ter introductie van de protocollen werd op 15 oktober 2018 de studiedag ‘Diagnostiek van Autisme in Perspectief’ gehouden. Meer informatie over de studiedag en de presentaties kan u hier raadplegen.

In 2015 werd gestart met de actualisering van het CDP verstandelijke beperking. Binnen het protocol worden de twee kerndomeinen van verstandelijke beperking beschreven, namelijk het intellectuele functioneren en het adaptief gedrag. Naast een theoretische achtergrond worden in het protocol tal van instrumenten, methodieken en aandachtspunten aangereikt om op een kwaliteitsvolle manier het functioneren van een persoon binnen deze twee domeinen te analyseren. Het volledige protocol kan u hier vinden.